„…Dzień dobry. Jestem zainteresowany kredytem ale niestety jestem w BIK-u….” „ …Chcę kupić mieszkanie ale mam negatywny BIK…” „ … Chciałbym skonsolidować swoje zobowiązania ale mam „ nagrabione „ w BIK –u…”. Tak niestety bardzo często zaczynają się rozmowy moich klientów. Co to jest BIK ? Czy mamy na to jakiś wpływ ? Od czego zależy nasza ocena ? Czy są sposoby na to by poprawić swoją punktację w BIK ? No więc kilka słów na ten temat – może się komuś przyda ?
BIK czyli Biuro Informacji Kredytowej ma już swoją 20 letnią historię. Zostało założone w 1997 roku przez Związek Banków Polskich i prywatne banki. Celem spółki jest gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie informacji o klientach instytucji finansowych, które posiadają zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na udzielanie kredytów . Instytucje te, przekazują do BIK informacje o tym jakie aktualnie posiadamy zobowiązania, wysokość miesięcznych rat, pierwotną kwotę zobowiązania oraz ile wynosi aktualne saldo do spłaty ? Znajdują tu się również informacje o zamkniętych już rachunkach kredytowych, czy nasze zobowiązania były i są spłacane terminowo , oraz o ilości zapytań o nas w BIK w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Tak więc jak widać, stwierdzenie że “… nie dostałem kredytu gdyż jestem w BIK…” nie jest prawdziwe. Negatywna decyzja mogła być spowodowana nie tym że jesteśmy w BIK, lecz informacjami jakie bank tam uzyskał na nasz temat, oraz tzw. Oceną Scoringową. Co to jest Scoring ? Definicja brzmi tak :
“Scoring jest metodą punktowej oceny ryzyka kredytowego. Polega ona na określeniu wiarygodności kredytowej klienta na podstawie porównania jego profilu z profilem klientów, którzy już otrzymali i spłacają kredyty. Im bardziej jego profil jest podobny do profilu klientów terminowo spłacających swoje długi w przeszłości, tym lepszą ocenę punktową otrzyma.
Jak widać z definicji, nasza ocena wiarygodności kredytowej nie zależy tylko od tego czy posiadamy jakieś zobowiązania i jak je spłacamy i czy regulowaliśmy je terminowo w przeszłości, ale również od tego do jakiej grupy ryzyka nas zakwalifikowano ? Co to oznacza ? Jeżeli znajdziemy się w grupie osób, które według oceny banku nienajlepiej spłacały kredyty, to odbije się to również negatywnie na naszej aktualnej ocenie . Ocena Scoring Bik będzie przedstawiana w postaci punktów i będzie inaczej wyglądać na Raporcie wygenerowanym dla banków a inaczej dla klienta, który zwróci się sam do BIK o Raport. Banki najczęściej sięgają po wersję modelową BIKIII generacji, która nosi nazwę BIKSco CreditRisk 3. Jest to model scoringowy przeznaczony do oceny wiarygodności kredytowej konsumentów ubiegających się o dowolny produkt kredytowy. W modelu BIKSco CreditRisk 3 zakres punktacji wynosi od 98 do 711 punktów. W Raporcie jaki otrzyma klient, punktacja ta została przekształcona tak, aby jej wartość mieściła się w zakresie od 1 do 100. Najprościej można przyjąć, że jest to procent jaki możemy uzyskać do wartości maksymalnej z modelu BIKso CreditRisk 3. Będzie to przedstawione w formie graficznej. Czy samodzielnie możemy ocenić naszą punktację , którą otrzymamy w Raporcie ? Z dość sporym prawdopodobieństwem przy kredytach konsumpcyjnych może to wyglądać tak : Jeżeli otrzymamy do 50 pkt. nasze szanse na uzyskanie kredytu są praktycznie zerowe. Zakres od 50-65 pkt. może oznaczać , że tylko w nielicznych bankach będziesz mógł uzyskać kredyt. Twoja punktacja jest poniżej średniej oceny Polaków. Od 66 do 74 punktów – twoja ocena jest zbliżona do średniej jaką posiadają klienci. Ryzyko udzielenia ci kolejnego finansowania banki ocenią dobrze. Ocena powyżej 75 pkt. będzie oznaczać bardzo wysoką wiarygodność kredytową. Musimy pamiętać jednak o tym, że interpretacja oceny punktowej leży po stronie banku, który będzie analizował Twój wniosek i będzie to tylko jeden z wielu elementów oceny ryzyka , od których finalnie zależy decyzja kredytowa i jej parametry.
Muszę tu zaznaczyć, że nie otrzymujemy punktacji dożywotnio. Może się ona zmieniać w zależności od tego czy terminowo regulujemy swoje zobowiązania, czy często przekraczamy dopuszczalne limity i debety ,czy doszły nam nowe zobowiązania lub może jakiś kredyt udało się już spłacić ? Przyczyną zmiany oceny scoringowej może być również zakwalifikowanie nas do innej grupy ryzyka np. po ukończeniu 30 roku życia. Czy warto starać się o jak najwyższą ocenę Scoringową, czy wystarczy że jesteśmy w bezpiecznym przedziale 66-74 punktów ? Oczywiście że warto. Niska ocena punktowa może spowodować, że oferta banku jaką otrzymamy będzie gorsza od tej jaką otrzyma klient posiadający lepszą punktację. Może również się okazać, że bank nie tylko zaproponował nam wyższe oprocentowanie kredytu ale również obniżył nam znacznie wnioskowaną kwotę. Warto również pamiętać o tym, że jeżeli posiadamy aktualnie jakiś aktywne zobowiązania, to BIK będzie aktualizował dane o nich co najmniej raz w miesiącu przez cały okres spłaty. To właśnie dzięki temu banki będą szczegółowo znały Twoją historię kredytową. Czy mamy jakąś szansę na poprawę naszego statusu ? Niestety nie jest to takie proste. Jeżeli mieliśmy dłuższe przerwy w spłacie raty, to BIK w ciągu 12 miesięcy od wystąpienia opóźnienia obniży nam punktację. Mało tego. Powrót do poprzedniej, lepszej punktacji może potrwać nawet 3 lata ! Jaki wpływ na algorytm określający ryzyko udzielenia kredytu hipotecznego w danym banku może mieć brak oceny lub niska punktacja ? Trudno to jednoznacznie określić. Przy kredytach hipotecznych, banki zwrócą szczególną uwagę na opóźnienia w spłacie aktywnych i historycznych zobowiązań, na ilość zapytań- szczególnie w ostatnim okresie oraz skłonność do zadłużania się – również w instytucjach pozabankowych . Przekraczanie debetów, limitów kart kredytowych, czy maksymalne wykorzystywanie kredytów odnawialnych również nie będzie wysoko oceniane. Trzeba pamiętać, że decyzje kredytowe nie zapadają jedynie na ocenie punktowej w BIK. Bardzo istotnym czynnikiem jest tzw. Rating bankowy – czyli ocena ryzyka poprzez tzw.scoring aplikacyjny. W uproszczeniu, jest to ogólna ocena parametrów i cech demograficznych, które nadają danemu klientowi określony poziom ryzyka. Zależny jest on od : wykształcenia, stanu cywilnego, wykonywanego zawodu, piastowanego stanowiska, statusu zamieszkania, wieku kredytobiorcy, firmy w jakiej jest zatrudniony i jej wielkości oraz branży w jakiej działa, okresu i częstotliwości zmian zatrudnienia, i miejsca zamieszkania, wielkości miejscowości w jakiej mieszka i pracuje i jeszcze innych podobnych parametrów. Jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą, to dodatkowo bank oceni czy branża ( PKD ) twojej firmy jest ryzykowna ? Należy również pamiętać, że banki oprócz BIK korzystają jeszcze z innych baz. Wiedzę o tym, posiada większość dobrych ekspertów kredytowych. Dzięki temu wniosek kredytowy trafi do banków, w których Twój profil będzie najlepiej postrzegany a szansa na uzyskanie finansowania – najwyższa. Jest to tylko jeden z wielu argumentów przemawiających za tym, że warto udać się do eksperta (doradcy) , dzięki któremu bezpłatnie będzie można uniknąć przykrych niespodzianek związanych z przyszłą decyzją kredytową. J.D.
